De Japanse katana is een gebogen lemmet met een enkele snijkant, gemaakt volgens een voor Japan unieke methode. Het patroon van het lemmet en het imposante uiterlijk van de Japanse katana geven de toeschouwer een uniek gevoel van schoonheid.
Zijn waarde als kunstwerk wordt nu wereldwijd erkend en trekt de aandacht van velen, en zijn aanwezigheid in musea is de laatste jaren vertienvoudigd.
Laten we vandaag eens kijken naar de oorsprong van de Japanse katana, de evolutie ervan door de jaren heen en in het bijzonder de redenen waarom de opkomst van de samoerai in de Heian-periode het Japanse zwaard veranderde van een militair werktuig in een cultuurgoed.
De oorsprong en de evolutie van de Japanse katana
Om de geschiedenis en de oorsprong van de Japanse katana te situeren, is het belangrijk verschillende periodes van de Japanse geschiedenis in herinnering te brengen:
- Kofun-periode: van 250 tot 538 na Christus.
- Asuka periode: van 538 tot 710 AD.
- Nara-periode: van 710 tot 794 AD.
- Heian periode: van 794 tot 1185 AD.
De geschiedenis van de Japanse katana, ook wel nihonto genoemd, gaat terug tot de Kofun periode, waarin de ijzerbewerking en fabricagetechnieken werden geïntroduceerd, een essentieel materiaal voor de ontwikkeling en productie van zwaarden en sabels in Japan.
De eerste zwaarden die in Japan werden gemaakt waren tweesnijdende zwaarden of rechte zwaarden zonder boog, ontworpen als slag- of doorsteekwapens, wat met name leidde tot een puntig lemmet aan het einde van de moderne katana.
Vanaf de Kofun-periode tot de Nara-periode waren de belangrijkste wapens echter speren, pieken, bogen en pijlen, zodat de meeste zwaarden werden gebruikt voor rituele doeleinden of als begrafenisaccessoires.
Tijdens de Asuka-periode, toen de omvang van de oorlogsvoering in Japan toenam, moesten zwaarden sterk zijn. Toen dit tijdens de Asuka-periode toenam, leidden ijzeren zwaarden tot de ontwikkeling van zwaarden zoals de kiriha-zukuri en shinogi-zukuri stijlen, waarbij de patronen van het geslepen ijzeren lemmet prachtig op de kling zichtbaar waren en voornamelijk werden gebruikt voor voetgebruik en steken.
In het midden van de-Heian periode leidde de toename van het aantal krijgers dat voornamelijk te paard vocht tot een vraag naar zwaarden met een treksysteem dat gemakkelijker te trekken zou zijn te paard en een meer vloeiende verdediging mogelijk zou maken.
Het rechte zwaard werd vooral gebruikt om te steken, maar om de scherpte van de snede te vergroten moest het gebogen zijn. Dit leidde tot een verandering in de naam van het zwaard van “tatana” naar “tachi” en de geboorte van het enkelvoudig gekromde zwaard dat we vandaag kennen als de katana.
De Japanse katana werd dus geboren uit de verandering van de maatschappij, uit de behoefte aan een wapen dat meer aangepast was aan de gevechten te paard, maar vooral enorm ontwikkeld met de adel van de gevechten van de samoerai. Sindsdien is het een integraal onderdeel van de geschiedenis van de samoerai, ik nodig u uit om de film “The Last Samurai” met Tom Cruise te bekijken als u die nog niet gezien hebt. Het introduceert de riten en gebruiken van het gebruik van de katana en ik denk dat het vrij goed de traditionele Japanse dorpen weergeeft die we toen konden zien.
Naarmate oorlogen vaker voorkwamen, nam de vraag naar zwaarden en katana’s van jaar tot jaar toe. Smeden begonnen werkplaatsen op te zetten in gebieden die geschikt waren voor het maken van katana’s, en elke regio ontwikkelde vervolgens zijn eigen stijl.
Japanse katana’s werden gemaakt in antwoord op de behoeften van die tijd, en hun uiterlijk en stijl veranderden ook in de loop der tijd. Deze Japanse zwaarden hebben veel verschillende rollen gespeeld: soms als oorlogswapen, tegenwoordig worden katana’s veel meer beschouwd als kunstwerken voor geschenken of prestigieuze objecten voor verzamelaars.
De gouden eeuw van de Japanse katana
Enkele belangrijke periodes om onze geschiedenis voort te zetten:
Kamakura periode: van 1185 tot 1333 CE.
Nanbokucho periode: van 1333 tot 1392 CE.
Van de Kamakura periode tot de Nanbokucho periode (waarin het land in tweeën werd gedeeld, Noord & Zuid vechten tegen elkaar, een beetje zoals Korea nu), wordt de gouden eeuw van het Japanse zwaard bereikt. De Japanse katana’s ondergingen een nieuwe ontwikkeling toen de samoerai Japan overnamen tijdens de Kamakura periode.
De keizer, die in die tijd zeer weinig bestuurlijke macht had, moedigde de vervaardiging van zwaarden, sabels en katana’s aan, wat leidde tot het ontstaan van verschillende scholen van fraaie zwaarden, waaronder de bekendste zoals de Awataguchi school in Yamashiro, de Fukuoka Ichimonji school in Bizen en de Aoe school in Bicchu.
In tegenstelling tot het slanke en sierlijke uiterlijk van de zwaarden uit de Heian periode, weerspiegelen de zwaarden uit de Kamakura periode de kwaliteit en robuustheid van de Kamakura krijgersklasse, de samoerai, en hebben ze vooral een breder en praktischer lichaam om mee te vechten.
Iets later, tijdens de Kamakura periode, onthulde het “Genko” incident de zwakheden van de Japanse oorlogsvoering en het zwaardvechten. Om deze zwakheden te compenseren, evolueerden de Japanse zwaarden verder, en werden nieuwe smeedmethoden gecreëerd.
Vanaf het einde van de Kamakura-periode tot de periode van de Noordelijke en Zuidelijke Dynastieën was er een reeks conflicten die de vraag naar katana’s deed toenemen en met name de ontwikkeling mogelijk maakte van een nieuwe stijl van vervaardiging, “Soshu-den” genaamd, klingen die niet gebroken of gebogen konden worden en toch een indrukwekkende snijkracht behielden. Met deze evoluties veranderde de grootte van de klingen van de verschillende katana’s van 60 cm voor de kleinste, tot bijna 100 cm voor de grootste zwaarden.
De Japanse katana bleef evolueren volgens de eisen van de tijd. In de periode van de oorlogvoerende staten werd vooral te voet en in groepen gevochten. Dit leidde tot de ontwikkeling van de uchigatana, een Japanse katana met een lemmet van ongeveer 60 cm lang, gedragen met het lemmet naar boven, kleiner en preciezer voor close combat, zonder nabije partners te verwonden.
Na de talrijke Japanse veldslagen die in de Tokai-regio werden uitgevochten, verhuisde de productie van Japanse zwaarden naar Mino en Ise. Het was in deze tijd dat het begrip verzamelen ontstond. Het was inderdaad niet ongewoon dat feodale heren zwaarden verzamelden die door Japanse meester-zwaardenmakers waren gemaakt, als teken van hun rang of om ze als geschenk te ontvangen.
De Japanse katana, een ideaal geschenk
Ik noemde al eerder de film “The Last Samurai”, waarin we de evolutie van vuurwapens kunnen zien, zoals het verschijnen van geweren en kanonnen, waardoor het gebruik van katana’s en hun gebruik in de moderne oorlogsvoering verloren ging (het is de pot met aarde tegen de pot met ijzer). Begin jaren 1910 werd het dragen van zwaarden en sabels afgeschaft, waardoor het dragen van deze bladen verboden werd, behalve voor politie en leger. Japanse katana’s werden echter niet weggehaald bij stadsbewoners en samoerai-families, maar werden bewaard in familiestukken, die van generatie op generatie werden doorgegeven.
Lees ons artikel over het verbod op het dragen van katana’s voor meer informatie…
Een voorrecht dat werd verleend omdat deze katana’s werden beschouwd als kunstwerken en het bezit ervan strikt door de wet moest worden geregeld. De wet beschouwde de inbeslagname van de zwaarden ook als diefstal van cultureel eigendom vanwege hun artistieke waarde. Daarom werden alleen Japanse zwaarden met artistieke waarde vrijgesteld van inbeslagname.
Japanse zwaarden die na de afschaffing in de jaren 1910 zijn gemaakt, staan bekend als “moderne zwaarden”.
De verschillende soorten katana’s
Er zijn hoofdzakelijk drie verschillende soorten Japanse katana’s.
De Chokuto, een recht zwaard
De eerste Japanse zwaarden die in de geschiedenis van het land verschenen, werden aanvankelijk uit China ingevoerd. De kromming van het lemmet bestaat nog niet op deze katana’s, dus worden ze beschouwd als rechte zwaarden.
Dit eerste type heeft een dubbele rand, het is de enige katana met dit kenmerk, de andere twee zijn voornamelijk enkelzijdig. Dit zijn de oudste zwaarden ter wereld, oorspronkelijk afkomstig uit China, en verschenen in de gouden eeuw van het ijzer en de behoefte van krijgers om grondgebied te veroveren.
De Tachi, de Japanse voorouder
Moderne Japanse zwaarden zijn allemaal geïnspireerd op de Tachi. Het eerste 100% Japanse zwaard, is het pure product van het land met een voor het eerst gebogen lemmet. Met een lengte van ongeveer 70 cm, werd het vooral gebruikt door de cavalerie, zijn scherpte, naar beneden gedragen, onderscheidt het van alle andere katana’s die gewoonlijk naar boven geslepen in de obi (opbergriem van de sabel) werden gedragen.
Dit gebogen blad vergemakkelijkte het trekken van het zwaard te paard. Het begint bij het eerste derde deel van het zwaard en loopt lichter door naar het einde. De krommingen van de tachis uit die tijd zijn veel belangrijker dan die van moderne zwaarden, ook op de metaalsamenstelling van de zwaarden, de ijzeren tachis hebben een lager koolstofgehalte dan moderne zwaarden.
Daisho, een perfecte combinatie
Daisho bestaat uit de samenvoeging van twee woorden, daitō wat groot zwaard betekent en shōtō wat klein zwaard betekent. Zoals je ziet is daisho de samenstelling van twee Japanse zwaarden. Historisch gezien was het grote zwaard bedoeld voor de aanval, terwijl het kleine zwaard veel defensiever was en pareren mogelijk maakte.
Samen belichamen zij het wapen van de samoerai dat tijdens het Japanse feodale tijdperk werd gedragen en vooral voorbehouden was aan de samoerai na 1588 en de confiscatie van deze witte wapens van het Japanse volk. De zwaarden worden aan de linkerkant van de gordel van de samoerai gedragen en zijn scherp naar boven gericht zoals de tachi.
De optimale lengte van katana’s
De lengte van een lemmet wordt berekend aan de hand van de rechte lijn van de punt van het lemmet naar de munemachi (de verbinding tussen het lemmet en de schacht). De lengte van een lemmet wordt uitgedrukt in shaku eenheden, zon en min in Japan.
1 shaku is ongeveer 303 mm of 30,3 cm.
1 zon is 1/10 van 1 shaku, ofwel 30,3 mm of 3,3 cm.
1 min is 1/10 van 1 zon, ofwel 3 mm of 0,3 cm.
De optimale lengte van het blad wordt vaak berekend aan de hand van de lengte van de gebruiker, maar de standaardlengte kan per school en dojo verschillen. Voor vrouwen en Aikidobeoefenaars die het gebruiken als onderdeel van hun zelfdiscipline, is het aanbevolen om een blad te gebruiken dat 0,5 shaku korter is dan de aanbevolen lengte voor een man van dezelfde lengte, om het uittrekken van het zwaard te vergemakkelijken. Kijk gerust naar onze vergelijkingstabel hieronder voor de meest geschikte klinglengte alvorens tot aanschaf over te gaan.
Maat
Optimale klinglengte
Gemiddeld gewicht katana
150 cm – 155 cm
2 shaku & 2 sun (66,6 cm)
900 g
155 cm – 160 cm
2 shaku 2 zon 5 min (68,2 cm)
915 g
160 cm – 165 cm
2 shaku 3 zon (69,6 cm)
930 g
165 cm – 170 cm
2 shaku 3 zon 5 min (71,2 cm)
945 g
170 cm – 175 cm
2 shaku 4 zon (72,7 cm)
960 g
175 cm – 180 cm
2 shaku 4 shu 5 min (74,2 cm)
975 g
180 cm – 185 cm
2 shaku 5 zon (75,8 cm)
990 g
185 cm – 190 cm
2 shaku 5 zon 5 min (77,3 cm)
1010 g
190 cm – 195 cm
2 shaku 6 zon (78,8 cm)
1030 g
195 cm en meer
2 shaku 7 zon (81,8 cm)
1050 g
De hagebon (bladpatroon) is een sterk esthetisch element en heeft geen enkele invloed op het gebruik van uw katana. In het yaki-ire productieproces wordt een mengsel van klei en wetsteenpoeder aan het lemmet toegevoegd voordat het in een tank wordt geplaatst om af te koelen.
Door de verwarmingstemperatuur met klei aan te passen, krijgt het patroon geleidelijk vorm. De meest voorkomende soorten lemmetpatronen zijn de rechte kling, de golvende kling, de golven met tussenruimte en de gelijkmatig verdeelde golven. Veel klingen zijn kopieën van beroemde zwaarden uit het verleden, genoemd naar de zwaardvechter of krijgsheer die ze hanteerde, en de prijzen variëren. Je kunt ook one piece katana’s, demon slayer katana’s of bleach katana’s vinden, die replica’s zijn van de zwaarden uit de anime. Ze zijn erg populair bij cosplayers…
Om de katana af te maken, als je hem wilt personaliseren, kun je ook kiezen voor de “habaki”, een metalen stuk dat aan de basis van het lemmet wordt geplaatst, tussen het lemmet en de tsuba (een metalen stuk dat tussen het handvat en het lemmet wordt geplaatst om de hand die het handvat vasthoudt te beschermen). Het is een metalen stuk dat in de basis van de katana past, om te voorkomen dat het lemmet in de schede wiebelt en om het op zijn plaats te houden.
De juiste katana vinden en kopen
Zoals u ziet verkoopt shogun-japan geen Japanse katana’s, maar er zijn verschillende sites waar u deze prachtige zwaarden kunt vinden en direct kunt kopen.
U zult hebben begrepen, soms wapen van oorlog, dan een echt object van verzameling en kunst, de Japanse katana is vooral verankerd in het culturele landschap van Japan. Een voorwerp dat de Japanse geschiedenis mede vorm heeft gegeven door verschillende oorlogen waarin het de hoeksteen was van de overwinnaars maar ook van de verslagenen.
Tegenwoordig is het als echt gevechtsinstrument in onbruik geraakt door de komst van vuurwapens en vooral kanonnen, maar het heeft zijn plaats gevonden als designobject, minder scherp maar nog steeds begeerd door verzamelaars over de hele wereld en door musea, waar de mooiste zwaarden te vinden zijn van de vroegere keizers of grote samoeraikrijgers die hun tijd beïnvloedden.