Vele eeuwen lang vochten samoerai krijgers voor land en macht op de Japanse eilanden in opdracht van de daimyo, de shogun of de keizer. Tijdens deze periode ontwikkelden deze illustere strijders een cultuur en een levenswijze waarvan de leer nog steeds zichtbaar is in het moderne Japan.
Internationaal wordt het beeld van de samoerai echter niet alleen geassocieerd met zijn waarden zoals de code van Bushido (de weg van de krijger). Als we aan een samoerai denken is het eerste idee dat in ons opkomt zijn harnas…. Samurai harnassen zijn ingewikkeld en uniek vervaardigd. Ze kunnen het verhaal van deze krijgers tot in detail vertellen. Daarom zijn deze oude stukken een waar inzicht in de bewogen geschiedenis van Japan.
Waaruit bestond het harnas van een samoerai en hoe werd het gedragen? In dit artikel ontdekken we het fijne ontwerp van deze stukken en het vakmanschap dat in dit iconische Japanse kledingstuk zit.
Hoe heet het harnas van een samoerai?
Samoerai harnassen kennen vele variaties en accessoires. Het harnas werd gebruikt om Japanse krijgers te beschermen tijdens de strijd, maar stond ook symbool voor Japanse folklore en vakmanschap…
In dit opzicht werd het harnas van een samurai gebruikt om Japanse krijgers te onderscheiden tijdens de grote oorlogen. Elk harnas vertelt zijn eigen verhaal en wordt onderscheiden volgens de clan waartoe de soldaat behoort.
Het traditionele harnas is een set bestaande uit :
- de kabuto (helm),
- de dou (hoofdpantser),
- de kusazari (beenpantser),
- de kote en de kogake voor de armen
- en het katana zwaard.
Tijdens de eeuwen van burgeroorlog en conflicten die Japan overspoelden, pasten de samoerai van de verschillende clans hun harnas aan. Dit omvatte de toevoeging van bepaalde stukken zoals de menpo. Dit is een Japans halfmasker dat meestal een gevaarlijke demon Oni of een geest Yurei voorstelt.
Samurai-helm
Misschien wel het meest kenmerkende en herkenbare onderdeel van het samoerai harnas is de helm, ook wel kabuto genoemd. Het unieke ontwerp van de helm van de Japanse krijger identificeert hem als een samurai. Het symboliseert de ingewikkelde vaardigheden en het vakmanschap dat nodig is om elk harnas te ontwerpen.
In de vroege Japanse geschiedenis werden deze helmen meestal van leer gemaakt. Later werden ze gemaakt met ijzer en leren vulling. Metalen platen werden toegevoegd om pijlen of katana’s af te weren. De helm van een samoerai had vaak een kuif bovenop om zijn trouw aan zijn heer te tonen.
Er is een oud Japans gezegde “Katte kabuto no o wo shimeyo” dat betekent “span de snaren van je kabuto in overwinning”. Dit kan worden opgevat als trots zijn op je overwinning en op je heer. Anderzijds is het verwijderen van een kabuto een symbolisch gebaar dat overgave betekent.
Kabuto-helmen bestaan uit een menpo. Deze kon worden bevestigd met twee haken aan de zijkant van de kabuto-helm. Oorspronkelijk waren deze beschermingen niet veel meer dan kinriemen, maar naarmate het ontwerp van de samoeraiharnassen verfijnder werd, werden de menpo’s uitgebreider. Volle-mond menpo’s werden gesneden met bijzonder angstaanjagende Japanse ontwerpen. Deze zien eruit als halve maskers van demonen met oplopende tanden.
Samurai lichaamspantser
Het romppantser is een van de grootste voorwerpen die een samoerai draagt. De borstplaat verschilt van de westerse ridderharnassen doordat het een mobiel harnas is, ontworpen om de romp van de samurai in de strijd te beschermen zonder zijn bewegingen te belemmeren.
Europese ridders gaven de voorkeur aan dikkere en zwaardere metalen platen ter bescherming. De borstplaat of borstbeschermer van de samoerai was vaak gemaakt (net als de kabuto-helm) van leer, en later van ijzeren platen.
Het dou was ook vaak bedekt met een gelakte afwerking om het weerbestendig te maken en geen schade of verzwakking te veroorzaken bij blootstelling aan de elementen.
Samurai been pantser
De kusazari is een ander harnas dat uniek is voor Japanse krijgers. Deze plooien in de maliënkolder, bedoeld om de dijen en bovenbenen te beschermen, doen denken aan een rok die onder de dou werd gedragen. Dit aspect van de strijduitrusting van de samoerai was echter een ingenieuze manier om de benen van een ruiter te beschermen tegen klappen wanneer hij te paard de strijd aanging.
Samoerai harnas
De voeten en handen van de samoerai zijn voorzien van speciaal ontworpen en vervaardigde beschermingen. De belangrijkste functie was om de samoerai in staat te stellen licht op zijn voeten te staan en ze tegelijkertijd te beschermen tegen verwondingen. En, voor zijn handen, om zijn katana met verwoestend effect te kunnen hanteren en tegelijkertijd de middelen te hebben om zich te beschermen tegen de tegenaanval van een andere krijger.
De kote armbeschermers waren cilindrische buizen van stof die werden versterkt met maliënkolder en pantserplaten voor extra stevigheid. Ze beschermden de samoerai van elleboog tot vinger. Oorspronkelijk, tijdens de Kamakura periode, gebruikten de samoerai deze wapenrusting om slechts één van hun armen te bedekken, zodat ze effectief pijlen uit hun bogen konden schieten. Dit veranderde echter toen de katana geleidelijk het favoriete wapen van de samoerai werd.
De samoerai boog
Hoewel het traditionele beeld van een samoerai dat is van een zwaarddragende krijger, speelde boogschieten ook een sleutelrol in de grote oorlogen van het feodale Japan…
De kunst van kyudo werd een van de belangrijkste principes van de samoerai om concentratie en discipline bij te brengen. Yabusame waren bereden samoerai boogschutters die vaak een beslissende rol speelden in de tactiek van Japanse commandanten en militaire leiders…
Hoewel de komst van vuurwapens leidde tot een afname van de effectiviteit van boogschutters op het slagveld, wordt de samoerai traditie van het boogschieten vandaag de dag nog steeds gevierd met optredens op de jaarlijkse Aoi Matsuri.
Samurai Katana
Het laatste onderdeel van het harnas van een samoerai is misschien wel het belangrijkste van allemaal.
De katana wordt niet alleen beschouwd als een symbool van de samoeraikrijger, maar ook als een symbool van Japan als geheel.
Het officiële gebruik van het Japanse zwaard door soldaten begon in het Kamakura-tijdperk (1185-1333) en de populariteit ervan als oorlogswapen is blijven groeien (hoewel het gebruik van zwaarden al lang daarvoor in de Japanse geschiedenis wordt aangetoond).
Tegen het einde van het Kamakura-tijdperk had zich een hele industrie ontwikkeld rond het maken van de katana. Rivaliserende Japanse smeden wedijverden om de reputatie van het maken van de beste zwaarden, en de kwaliteit en het ontwerp van veel van deze creaties bleven groeien.
De katana werd als zo’n belangrijk oorlogswapen beschouwd dat een complete vechtstijl (kendo) werd bedacht om samoerai te trainen in het gebruik ervan. In de 15e eeuw begon de massaproductie van de katana. De infanteristen van de verschillende legers waren uitgerust met katana’s van lage kwaliteit en met een eenvoudig ontwerp.
De samoerai van de adel lieten hun katana’s steeds vaker op maat maken, wat resulteerde in legendarische, complexe en unieke zwaarden. Zelfs vandaag de dag wordt een oude katana geassocieerd met de samoerai waartoe hij behoorde en de gevechten die hij leverde. En ja, een Japans zwaard kan zelfs een naam en een ziel hebben…
Voor velen verwijst de katana naar het samuraizwaard als geheel, maar eigenlijk verwijst de katana alleen naar de kling zelf. Het complete zwaard is de katana met de handbeschermer genaamd tsuba. De tsuba zelf is ook een complex stuk. Het bestaat uit specifieke ontwerpen en patronen. De meest uitgebreide tsuba werden soms gesneden in de vorm van dieren zoals ryu draken, of hebi slangen…
In veel landen symboliseren de wapens en harnassen die hun krijgers in de loop van de geschiedenis hebben gebruikt, overblijfselen uit het oude verleden. Er is echter geen ander land dan Japan waar het beeld van een harnas onmiddellijk het beeld van een natie oproept. In al zijn ingewikkeldheid, aandacht voor details en functionele onderdelen vertelt het samoeraipantser als geen ander het verhaal van een natie.